اعتماد مجامع علمی دنیا به محققان ایرانی/ حرکت قطار علم و همچنين فناوری ایران به سمت رفع نیازهای کشور – شریف

به نقل از اداره کل روابط عمومی وزارت علوم، انقلاب اسلامی ایران در حالی به چهلمین سالگرد پیروزی خود نزدیک می‌مي شود که دستاورد‌ها و همچنين پیشرفت‌های آن هم در عرصه‌های داخلی و همچنين بین‌المللی برای همگان نمایان است و همچنين باوجود هجمه همه‌جانبه استکبار جهانی و همچنين تحریم‌های ناجوانمردانه می‌تواند بسیاری از نیازهای کشور را به دست محققان داخلی تأمین کند.
پیش از انقلاب اسلامی، ایران هیچ دانشمند برتر جهانی نداشته است، ولي بايد توجه داشت در سال شمسي ۱۳۹۵ (۲۰۱۶) طبق اعلام پایگاه معتبر بین‎المللی وب آو ساینس، ایران دارای ۲۰۸ دانشمند برتر است که در میان یک قسمت و بخش دانشمندان برتر دنیا قرار دارند.
ایران از نظر فارغ التحصیلان STEM شامل چهار حوزه «علوم دانشی، فناوری، مهندسی، ریاضی» در جایگاه پنجم جهان قرار دارد، ایران از کشوری فاقد افتخارات و همچنين فاقد نوآوری در قبل انقلاب در حوزه فنی و همچنين مهندسی به سومین کشور در تربیت مهندس در سال شمسي ۲۰۱۸ دست یافته است.
ایران هشتمین کشور دنیا در پرتاب ماهواره است، پنجمین کشور در نانو در سال شمسي ۲۰۱۶، چهاردهمین کشور در علوم و همچنين فیزیکی هسته‌ای در سال شمسي ۲۰۱۶، پنجمین کشور در مهندسی شیمی و همچنين مهندسی انرژی برحسب شاخص تولید مقالات در اسکوپوس در ۲۰۱۵، نهمین کشور در مهندسی عمران و همچنين مهندسی اقیانوس برحسب شاخص تولید مقالات در اسکوپوس در ۲۰۱۵، یازدهمین کشور در مهندسی هوافضا برحسب شاخص تولید مقالات در اسکوپوس در ۲۰۱۵، دوازدهمین کشور در مهندسی صنایع برحسب شاخص تولید مقالات در اسکوپوس در ۲۰۱۵ است.
صنعت هواپیمایی ایران در رتبه دهم در بین ۱۴۷ کشور جهان است، همچنین در جمع ۱۱ کشور دارای فناوری پرتاب ماهواره قرار دارد و همچنين جزء ۱۳ کشور دارنده چرخه کامل سوخت هسته‌ای است که اکتشاف اورانیوم، استخراج، تولید کیک زرد و همچنين تبدیل آن هم به گاز UF۶ در حوزه تولید سوخت و همچنين مجتمع‌های سوخت در آن هم صورت می‌گیرد و همچنين جزو ۱۴ کشوری است که توانایی غنی‎سازی اورانیوم را دارند.
ایران رتبه دوم در زمینه پیشرفته‌ترین کشور‌ها در حوزه سلول‌های بنیادین را دارا است و همچنين از نظر تولیدات زیست فناوری در رتبه ۱۳ جهان و همچنين اول منطقه در سال شمسي ۲۰۱۷، قرار دارد.
پیشرفت ایران اسلامی بخصوص در عرصه علم و همچنين فناوری در طول چهار دهه بعد از انقلاب بر کسی پوشیده نیست و همچنين قطعاً در این میان وزرای علوم جمهوری اسلامی به عنوان متولی اصلی علم و همچنين فناوری در حمایت از محققان نقش موثری ایفا نموده اند.
دکتر منصور غلامی وزیر علوم، تحقیقات و همچنين فناوری در مصاحبه اختصاصی با خبرگزاری فارس ضمن تشریح دستاوردهای علمی کشور، از برنامه جذاب و جالب و خوب‌های این وزارت خانه برای حمایت از محققان سخن گفت؛ آنچه می‌خوانید مشروح این مصاحبه است:

فارس: دستاوردهای انقلاب اسلامی در زمینه علمی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
دکتر غلامی: ما در راستای توجه به علم و همچنين توسعه دانش در دنیا صاحب رتبه هستیم، به طوریکه در حال حاضر از نظر تولیدات علمی در رتبه شانزدهم قرار داریم.البته در آمار سال شمسي ۲۰۱۹ رتبه بهتری هم کسب خواهیم کرد.
در زمینه تولید علم در منطقه مقام نخست را داریم و همچنين از نظر سرعت نسبی رشد علمی رتبه اول را در دنیا داریم (سرعت نسبی یعنی مقایسه پیشرفت از یک مرحله به مرحله دیگر) که این‌ها دستاوردهای تلاش مراکز علمی و همچنين پژوهشی ما در چهل سال شمسي قبل است.
شاید بتوانیم بگوییم هر چقدر می‌گذریم شتاب بیشتری در حوزه توسعه علمی و همچنين دستاوردهای علوم جدید و همچنين دستاوردهای فناوری و همچنين کاربرد فناوری‌ها داشته‌ایم و همچنين قطعاً در سال شمسي‌های آینده این شتاب به سمت تولید فناوری‌های بیشتر و همچنين به کار بست محصولات علمی می‌رود.
ما با وجود عدم امکانات نسبت به سایر کشورها از نظر جایگاه علمی در بین کشورهای صاحب نام قرار داریم و همچنين این مسأله را خودمان نمی‌گوییم، ارزیابی‌های بین‌المللی از سوی نهادهای بین المللی صورت می‌گیرد؛ قطعاً واقعیت‌هایی است که آن هم مقدار و اندازه روشن است که مجبور به اعترافش خواهند بود.
رشد علمی کشور خوشبختانه همچنان رو به بالاست، ما در چند سال شمسي اخیر مسیر رو به رشدی هم از نظر تولیدات علمی و همچنين هم جایگاه کشور در منطقه و همچنين دنیا داشتیم؛ این‌ها نشان‌دهنده حضور دانشمندان ما در میادین علمی دنیاست و همچنين اینکه مجامع علمی دنیا مقالات اساتید ما را می‌پذیرند و همچنين به این مقالات اعتماد دارند.

فارس: چشم‌انداز ما در این حوزه چیست؟
دکتر غلامی: هر چه می‌گذرد شتاب بیشتری در حوزه توسعه علمی و همچنين فناوری داریم و همچنين قطعاً در سال شمسي‌های آینده این شتاب به سمت تولید فناوری بیشتر و همچنين مقالات کاربردی‌تری از سوی پژوهشگران‌مان ارائه می‌مي شود.

فارس: وزارت علوم چه برنامه جذاب و جالب و خوب‌ای برای این اهداف دارد؟
دکتر غلامی: وزارت علوم توسعه پارک‌های علم و همچنين فناوری را در نظر دارد، در تمام استان‌ها یک پارک علم و همچنين فناوری داریم که این پارک‌ها مراکز رشد را ایجاد نموده اند و همچنين پارک‌ها و همچنين مراکز رشد برای حمایت از ایده‌های جدید و همچنين فناوری‌هاست که کاربردی کردن آن هم‌ها به توسعه اقتصاد و همچنين اشتغال هم منجر می‌مي شود.
ما در حوزه‌های پژوهشی و همچنين مقطع تحصیلات تکمیلی به هدایت و همچنين حمایت از نیروهای توانمند انسانی کشور می‌پردازیم و همچنين در قسمت و بخش‌های تبدیل علوم به فناوری نیز توسعه پارک‌های علم و همچنين فناوری را داریم.
آئین نامه ارتقای اعضای هیات علمی نیز در راستای افزایش اثرگذاری تحقیقات کاربردی و همچنين پایان نامه‌های کاربردی، اصلاح شده است و همچنين داخل آن هم آیین نامه این قسمت و بخش را قرار دادیم و همچنين امتیازات آیتم‌های متنوع و گوناگون و مختلف را بالا بردیم که تشویقی برای محققان و همچنين اساتید باشد.
موارد اصلاحیه این آئین‌نامه تا پایان امسال از سوی دانشگاه‌ها تک تک در هیات امنا تصویب و همچنين از ابتدای ۹۸ قطعاً اجرایی می‌مي شود.
نقطه دیگر اینکه در بحث رویکرد به حل مسائل و همچنين معظلات و مسائل و مشکلات داخلی برنامه جذاب و جالب و خوب‌های جدی داریم، در راستای سیاست‌گذاری و همچنين تشویق به سمت تحقیقات کاربردی حرکت کردیم و همچنين امیدواریم در سال شمسي‌های پیش رو به روش جدی بتوانیم به نتایجی که مدنظرمان هست و همچنين به موفقیت کشور منجر می‌مي شود، برسیم.
ما به سمت تحقق دانشگاه کار آفرین پیش می‌رویم که دانش را به ثروت و همچنين اشتغال تبدیل کند و همچنين امروز شرکت‌های دانش بنیان متعددی شکل گرفته، ما ۴۳ پارک علم و همچنين فناوری داریم که حامی ایده ها و همچنين فناوری های جدید خواهند بود. نزدیک ۶ هزار شرکت دانش بنیان داریم که ۱۲۰۰ تای آن هم‌ها در نزدیکی دانشگاه‌ها فعالیت می‌کنند. پایان‌نامه‌های دکتری ما هم باید حتماً کاربردی بوده و همچنين دارای نوآوری باشد. ما به سمت کاربردی کردن طرح‌ها و همچنين تبدیل علم به ثروت می‌رویم و همچنين برای این موضوع برنامه جذاب و جالب و خوب‌ریزی کرده‌ایم تا به تدریج علم و همچنين فناوری را تقاضا محور کنیم.
البته در صورتي که مشتری پای کار نداشته باشیم کارها نیمه کاره می ماند یا احساس ضرورت جدی آن هم ایجاد نمی مي شود.

فارس: در این مورد بیشتر توضیح دهید؟
دکتر غلامی: محققان کاری را انجام می‌دهند و همچنين در انتظار مشتری برای طرح‌شان خواهند بود، در صورتي که مشتری پای کار نباشد ممکن است بگویند حالا بماند تا ببینیم طرح به چه درد می‌خورد ولی در صورتي که تقاضا پای کار باشد حتماً با انگیزه بسیار تا پایان پای کار پیش می‌روند.
البته حمایت‌های خاص از پژوهش‌های کاربردی در برنامه جذاب و جالب و خوب‌ها وجود دارد و همچنين بودجه‌هایی هم در این زمینه تخصیص داده شده که امیدواریم به تصویب مجلس نیز برسد.

فارس: روند حمایتی از محققان ایرانی برای پیشرفت کشور چگونه است؟
دکتر غلامی: صندوق هایی هم برای حمایت از محققان ایجاد شده است که محققان می‌توانند مسیر حمایتی را طی کنند.
البته حمایت‌ها باید بیشتر از این باشد ولي بايد توجه داشت محدودیت هایی وجود دارد که گاهی ممکن است مسؤولان را هم علي رغم میل‌شان در انجام حمایت‌ها محدود کند ولي بايد توجه داشت در حد قدرت از جوانان حمایت می مي شود و همچنين برای باز کردن مسیرها تلاش می‌کنیم.
وزارت علوم و همچنين معاونت علمی و همچنين فناوری ریاست جمهوری برای حمایت‌ها برنامه جذاب و جالب و خوب‌ریزی‌هایی دارند که محققان می‌توانند بهره بري و استفاده کنند.
ما در وزارت علوم همچنین تلاش کردیم که ارتباط و رابطه دانشگاه‌ها را با حکومت گسترش دهیم، در دانشگاه‌های پهناور و بزرگ کشور خوشه‌های علمی تشکیل داده ایم‌.

فارس: خوشه‌های علمی چیست؟
دکتر غلامی: کارشناسانی در قالب خوشه‌های علمی در قسمت و بخش‌های تخصصی متنوع و گوناگون و مختلف به تحلیل و همچنين بررسی مسائل موردنیاز جامعه می‌پردازند و همچنين بعد از تشخیص نیاز آن هم‌ها را به دستگاه‌های مرتبط منتقل می‌کنند و همچنين از این طریق ارتباط میان صنعت و همچنين دانشگاه هم توسعه می‌یابد و همچنين پروژه‌های پهناور و بزرگ کشور به دانشگاهیان سپرده می‌مي شود.در این زمینه با نهادهایی تفاهم‌نامه امضا کردیم.

فارس: دلیل فاصله بین دانشگاه و همچنين صنعت را در چه می‌بینید؟
دکتر غلامی: شاید صنایع محدودیت‌های زیادی دارند برای اینکه بخواهند کارشان را با فناوری های جدید ادامه دارند. یک قسمت و بخش این مشکل هم در دانشگاه‌هاست که به دلیل رویکردهای سنتی در حوزه آموزش برخی اساتید ما بیشتر به فکر کردن و انديشيدن کردن و انديشيدن آموزش صرف خواهند بود تا اینکه به سمت صنعت بروند، بنابراین ما باید زمینه را باز کنیم که ارتباط با صنعت بیشتر مي شود.

فارس: با تحریم چه می‌کنید؟ آیا این اهداف با وجود تحریم هم قابل تحقق است؟
دکتر غلامی: محققان ما قادر به تأمین تجهیزات موردنیاز خواهند بود، یکی از قسمت و بخش هایی که برای رفع نیازهای داخلی بیشتر و همچنين سریع‌تر تلاش می‌کنیم، تجهیزات آزمایشگاهی است که شرکت های داخلی به خوبی اینها را تامین می کنند.
امسال در کنار نمایشگاه عرضه دستاوردهای پژوهش، فناوری و همچنين فن‌بازار بخشی هم برای تقاضای حل مساله از طرف قسمت و بخش صنعتی جامعه برای دانشگاه‌ها ایجاد کرده بودیم یعنی غیردانشگاهی‌ها که نیازمند حل مساله خواهند بود به نمایشگاه آمدند با دانشگاهیان گفت‌وگو و همچنين نیازهایشان را مطرح کردند و همچنين برای حل مساله به توافق رسیدند.

فارس: برخی محققان ایرانی اعلام می‌کنند که صادرات محصولات‌شان از فروش داخلی بیشتر است و همچنين دلیل این امر را عدم استقبال شهروندان و مردم شهر از کالای داخل می‌دانند و همچنين می‌گویند بازار فروش در داخل برای محصول ایرانی مساعد و همچنين هموار نیست از این رو محققان نیز بیشتر به سمت صادرات گرایش دارند.
دکتر غلامی: معاونت علمی و همچنين فناوری ریاست جمهوری در این زمینه برنامه جذاب و جالب و خوب‌ریزی دارد که در صورتي که محصول دانش‌بنیانی ما را از واردات بی نیاز می کند یا حتی بخشی از واردات را تأمین می‌کند حتماً حمایت شده و همچنين در توسعه بازار کار مشاوره بگیرد.
ما هم پیگیری می‌کنیم که این تولیدات در سیستم‌های حمایتی مورد توجه قرار بگیرند تا ارزان‌تر به دست مشتری برسد.